Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl yaklaşık 15 milyon kişi inme riskine maruz kalıyor. Darbenin boyutuna göre hasta zarar görebilir veya kesintiye uğrayabilir ve düzelme gösterebilir. Çok değerli ve hayati olan bu hastalıktan bazı önlemlerle korunmak mümkündür. Peki felç (inme) için ne yapılmalı?
İNME NEDİR?
Beyin damarlarının kanaması veya tıkanması sonucu beynin bir bölümünün geçici veya kalıcı işlev bozukluğudur. Tüm dünyada hem ölümcül hem de yaralayıcı olması açısından en çok dikkat edilmesi gereken hastalıklardan biridir. Aslında beyin damar hastalıkları büyük ölçüde önlenebilmekte ve uygun tedavi yöntemleri ile ortaya çıkmaları önlenebilmektedir. Bu hastalıklarla ilgili toplumsal farkındalığı artırmak çok değerli.
NELER İNMEYE NEDEN OLUR?
İnme (felç) birçok nedene bağlı olarak meydana gelebilir. Ancak inme (inme) için bazı risk faktörleri vardır ki önlem almak çok değerlidir. Bunlar hipertansiyon, diyabet, obezite, hiperkolesterolemi, sigara, aşırı alkol tüketimi ve fiziksel hareketsizlik gibi yaşam tarzıyla ilgili değiştirilebilir risk faktörleridir.
Hemorajik inme daha çok hipertansiyon ile ilişkilidir. Yaşlanmayla birlikte damar yolunda gelişen patolojiler beyin damarlarında kanama riskini artırır. İskemik inmenin en sık sebepleri arasında kalp hastalıklarına bağlı serebral emboli ve yukarıda sıralanan risk faktörlerinin sonucu olarak damar duvarında gelişen ateroskleroz sayılabilir.
Çeşitli damar patolojileri, kullanılan ilaçlar, beyin tümörleri, kan hastalıkları beyin kanamalarının daha az görülen diğer nedenleri arasındadır. Travma sonucu gelişen birçok sistemik hastalık (hematolojik, romatizmal hastalıklar, enfeksiyonlar, malign hastalıklar), damar duvarı yırtılmaları (diseksiyon) veya genetik bozukluklar da inmeyi ortaya çıkarabilir.
İNME BELİRTİLERİ
Hastadaki bulgular değişkenlik gösterir. Beynin farklı bölgelerini etkileyen damarların neden olduğu işlev bozuklukları kalıcı veya süreksiz olabilir.
-
Kol ve bacaklarda güçsüzlük (felç) veya his kaybı,
-
Konuşma bozukluğu (konuşamama, konuşulan kelimeleri anlamama veya kelimeleri doğru telaffuz edememe),
-
Bir tarafa kayma, görme bozukluğu (bulanık görme, çift görme, görme alanında bozulma),
-
baş dönmesi,
-
dengesizlik,
-
Yürüme güçlüğü gibi bulgular inmeye bağlı en sık görülen bulgulardır. Hastalığın yerleşim yerine ve yaygınlığına bağlı olarak baş ağrısı, unutkanlık, davranış değişiklikleri gibi çok çeşitli belirtiler görülebilir.
İNME TEDAVİSİ SIRASINDA İLK 4,5 SAAT
Zamanında müdahale ile birçok hastalığın kalıcı hasar görmesi önlenebilir. Bire bir felç tedavisi prosedüründe en değerli unsur tedaviye hızlı erişimdir. Nörolojik hastalıkların travmasında kaybedilen her dakika beyinde milyonlarca hücrenin ölümüne neden olur. İnmeli hasta ilk 4,5 saat içinde hastaneye ulaşabilirse erken müdahale oranına göre trombolitik (vazodilatasyon) tedavi ile 3-9 hastadan biri kurtarılabilmektedir.
Ani belirtiler dikkat gerektirir. Vücudun bir tarafında yüz, kol ve/veya bacakta uyuşma ve/veya kuvvet kaybı. Karışıklık veya konuşma ve/veya anlama güçlüğü. Yürümede zorluk, baş dönmesi, stabilite ve kohezyon kaybı. Tek veya çift taraflı görme kaybı ve şiddetli baş ağrısı gibi durumlarla karşılaşıldığında doğrudan bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve 112 aranmalıdır.
Ulusal İnme Derneği bilgileri, inme geçiren bireylerin yüzde 10’unun tamamen iyileştiğini ve yüzde 25’inin sadece hafif komplikasyonlara sahip olduğunu bildirmektedir. Bu nedenle inmeye karşı önlemler alınmalı, toplumda farkındalık oluşturulmalı ve hastalıkla mücadele öğretilmelidir.
